Elementy budowy śruby. Do czego służy gwint i dlaczego jest tak ważny?

Gwint jest charakterystycznym wężowato ułożonym nacięciem, które biegnie dookoła rdzenia śruby. Od jego cech fizycznych zależy zarówno wytrzymałość elementu złącznego, jak i samego połączenia. Charakterystykę gwintu umożliwia podział na precyzyjnie wyznaczone części.

Z czego składa się gwint?

Osoby, które majsterkowaniem zajmują się hobbystycznie, rzadko wybierają śruby i wkręty, kierując się ich parametrami. Doświadczony stolarz czy mechanik również potrafi dobrać właściwe elementy złączne „na oko”, bez sprawdzania ich wymiarów w opisie. W przypadku dużych, złożonych konstrukcji konieczne jest już jednak staranne przeliczanie obciążeń i dopasowywanie każdego detalu, aby nie okazało się, że jedna śruba doprowadzi do ich zawalenia. Tego typu śruby gwintowane mają bardzo precyzyjny opis techniczny, który umożliwia dokonywanie wyliczeń i uwzględnianie takich elementów w projekcie konstrukcyjnym. Jakie wartości opisują gwint?

• Średnica zewnętrzna – największa średnica śruby.
• Średnica wewnętrzna – najmniejsza średnica gwintu.
• Skok – przesunięcie osiowe wykonane przy jednym obrocie.
• Kąt zarysu gwintu – kąt pomiędzy płaszczyznami dwóch sąsiadujących ze sobą zębów gwintu.
• Wierzchołek zarysu – punkt położony na szczycie zęba gwintu.
• Podziałka – odległość między punktami na wierzchołkach sąsiednich zębów.
• Dno zarysu – punkt na samym dnie rowka gwintu.
• Kąt pochylenia linii śrubowej – kąt pomiędzy linią poziomą a nachyloną płaszczyzną zęba.

Najważniejsze parametry gwintu

Wszystkie powyższe wartości decydują o wytrzymałości śruby, a zarazem o stabilności całego połączenia. W praktyce zazwyczaj stosuje się tylko dwa parametry – skok h oraz kąt pochylenia linii śrubowej g. Istotne jest też, czy gwint ma charakter lewo- czy prawoskrętny. Jednak w przypadku niektórych elementów, takich jak np. koło rowerowe, zastosowanie niewłaściwego gwintu powodowałoby odkręcanie się śruby w czasie pracy. Innym ważnym parametrem jest kształt – prostokątny, trójkątny, trapezowy lub okrągły oraz struktura, która może być podwójna lub pojedyncza. Gwinty są znormalizowane, dzięki czemu nie trzeba za każdym razem wykonywać obliczeń, a wystarczy skorzystać z odpowiednich tabel.